مسجد دامغان پلانی مستطیل صورت داراست که مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد به طور یک شبستان در جهت قبله با یک تراس مرکزی و رواقی در حوالی آن میباشد.
مسجد تاریخانه شبستان هفت دهانه داراست که دو دهانه آن در طرفین در راستای رواقها و پنج دهانه در نمای مهم مشاهده میشود.
ستونهای مسجد تاریخانه ۳۴ عدد بوده که موقتا ۲۶ عدد آنها باقیمانده میباشد که ۱۸ ردیف آن در شبستان اساسی واقع و سایر در نزدیکی ایوان قرار داراهستند.
ستونها با آجرهایی به بعد ها ۷ × ۳۴ × ۳۴ سانتی متر مشابه آجرهای زمان ساسانی تاسیس شده است. فضا هر ردیف نزدیک به ۵ متر و قطر آن حدود ۱/۶ متر میباشد.
در شبستان مهم مسجد دامغان ، دهانه میانی عظیم آدرس مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد خیس میباشد و در آن محراب و منبر قرار داشته میباشد که فعلا تنها محل محراب آن مانده و منبر آن نزدیک به سالهای ۱۳۵۵-۱۳۵۶ ش تخریب گردیدهاست.
منبر مسجد دامغان، که در درون مسجد تشکیلشده، وجه اشتراک بیشتری با منبر قبطیان داراست و افزون بر آن بیشتر از خشتهای گلی یا این که چوب در آن مستعمل میباشد.
از آنجا که آجر های گلی جانشین سنگ در جمهوری اسلامی ایران باستان بوده، به راحتی می اقتدار ذکر کرد که صورت سه گوش و پله دار آن منبر در تاریخانه دامغان، به عبارتی صورت تغییریافته منبر سنگی قبطیان میباشد.
در ضلع غربی شبستان مسجد تاریخانه یک درگاهی به چشم می خورد که به طور ورودیهای زمان ساسانی میباشد و با اعتنا به اثر ها و شواهد به دست آمده دراین محل احتمالا ورودی به نصیب شبستان زمستانی و مسقف مسجد بوده میباشد.
ایوان مسجد با رواقهایی اشراف گردیده کهاین رواقها مسقف بوده و طاق آهنگی به به عبارتی صورت طاقهای شبستان داشته اند.
قوسها و تویزه های رواقهای مسجد تاریخانه بر دیوار سمت عقب آنها عمود میباشد و این به عبارتی روشی میباشد که در اکثری از بناهای باستانی جمهوری اسلامی ایران، مثلا در بنای تراس کرخه که احتمالا در حین اشکانیان درست شده، به فعالیت رفته میباشد.
ورودی مهم مسجد دامغان از سمت ضلع شرقی بوده، فعلا به جهت وخیم شدن اتاقهای روبه روی شبستان، یکیاز ورودیهای اتاق ها برای ورودی مسجد به کارگیری میگردد.
در ضلع شرقی مسجد دامغان و همینطور رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد در پشت شبستان پشت بندهایی ساخت و ساز و شدهاست که منحصر به فرد پشت شبستان کهن بوده اند.
در سال ۱۳۵۴ ش، که پشت بندهای ضلع شرقی تاسیس شده، این پشت بندها نیز تجدید بنا و ترمیم گردیده اند. در همین سال به هنگام تعمیر و نوسازی مسجد کف تراس و رواقها را آجرفرش کرده و کف ایوان راپایین خیس از سطح رواقها در لحاظ گرفته اند.
محراب مسجد تاریخانه طاق نمایی عمیق با قوسی مازه دار و پلان و مستطیل صورت داراست.
در محراب محل منحصربهفرد ایستادن میباشد که ۵۰ سانتی متر زیر خیس از کف مسجد جای دارد.
طول این محراب ۳۳۵ و پهنا دهانه آن ۱۴۲ سانتی متر میباشد.
در محراب مسجد دامغان از به عبارتی مصالح ایجاد کرد مسجد استعمال شده و اندودی کاهگلی داراست و احتمالا اندودی گچی داشته میباشد.
لازم به ذکر میباشد که محراب در اواسط دیوار رو به قبله (اواسط دیوار دهانه وسط) قرار نگرفته و این به خیال قرار به دست آوردن منبر در سمت راست آن بوده میباشد و درحالتی که محراب در میانه قرار می گرفت، منبر در کنار جرز ردیف واقع میشد و در هنگام سخنرانی از لحاظ جمعی از شنوندگان نهفته میماند.
ستونهای مسجد دامغان طاقهای ضربی وسیعی دارااست که برابر با نماها میباشد و در آحاد ارتفاع از طرف خارج یعنی از طرف صحن مسجد گشوده میباشد و مانند ایوانهای حقیقی بناهای مجال ساسانیان میباشد.
اینشیوه ساختمان مسجد تاریخانه به کلی شماره تلفن مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد معماری اهل ایران میباشد، طاقهای آن طاق رومی وجود ندارد و حتی از طاقهای منکسر هم وجود ندارد که آن ها را طاق اهل ایران می نامند و ایجاد کرد آن در کشور ایران و فضا کشور ایران از فرصت بنی عباس به آنگاه معمول گردیده است.
این سازه نیز مانند بناهای ساسانی سوای پی میباشد و دیوارها و ستونها بر روی یک لایه خشت که از قطر شغل گذارده، تشکیل شده اند.
مسجد دامغان پلانی مستطیل صورت داراست که مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد به طور یک شبستان در جهت قبله با یک تراس مرکزی و رواقی در حوالی آن میباشد.
مسجد تاریخانه شبستان هفت دهانه داراست که دو دهانه آن در طرفین در راستای رواقها و پنج دهانه در نمای مهم مشاهده میشود.
ستونهای مسجد تاریخانه ۳۴ عدد بوده که موقتا ۲۶ عدد آنها باقیمانده میباشد که ۱۸ ردیف آن در شبستان اساسی واقع و سایر در نزدیکی ایوان قرار داراهستند.
ستونها با آجرهایی به بعد ها ۷ × ۳۴ × ۳۴ سانتی متر مشابه آجرهای زمان ساسانی تاسیس شده است. فضا هر ردیف نزدیک به ۵ متر و قطر آن حدود ۱/۶ متر میباشد.
در شبستان مهم مسجد دامغان ، دهانه میانی عظیم آدرس مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد خیس میباشد و در آن محراب و منبر قرار داشته میباشد که فعلا تنها محل محراب آن مانده و منبر آن نزدیک به سالهای ۱۳۵۵-۱۳۵۶ ش تخریب گردیدهاست.
منبر مسجد دامغان، که در درون مسجد تشکیلشده، وجه اشتراک بیشتری با منبر قبطیان داراست و افزون بر آن بیشتر از خشتهای گلی یا این که چوب در آن مستعمل میباشد.
از آنجا که آجر های گلی جانشین سنگ در جمهوری اسلامی ایران باستان بوده، به راحتی می اقتدار ذکر کرد که صورت سه گوش و پله دار آن منبر در تاریخانه دامغان، به عبارتی صورت تغییریافته منبر سنگی قبطیان میباشد.
در ضلع غربی شبستان مسجد تاریخانه یک درگاهی به چشم می خورد که به طور ورودیهای زمان ساسانی میباشد و با اعتنا به اثر ها و شواهد به دست آمده دراین محل احتمالا ورودی به نصیب شبستان زمستانی و مسقف مسجد بوده میباشد.
ایوان مسجد با رواقهایی اشراف گردیده کهاین رواقها مسقف بوده و طاق آهنگی به به عبارتی صورت طاقهای شبستان داشته اند.
قوسها و تویزه های رواقهای مسجد تاریخانه بر دیوار سمت عقب آنها عمود میباشد و این به عبارتی روشی میباشد که در اکثری از بناهای باستانی جمهوری اسلامی ایران، مثلا در بنای تراس کرخه که احتمالا در حین اشکانیان درست شده، به فعالیت رفته میباشد.
ورودی مهم مسجد دامغان از سمت ضلع شرقی بوده، فعلا به جهت وخیم شدن اتاقهای روبه روی شبستان، یکیاز ورودیهای اتاق ها برای ورودی مسجد به کارگیری میگردد.
در ضلع شرقی مسجد دامغان و همینطور رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد در پشت شبستان پشت بندهایی ساخت و ساز و شدهاست که منحصر به فرد پشت شبستان کهن بوده اند.
در سال ۱۳۵۴ ش، که پشت بندهای ضلع شرقی تاسیس شده، این پشت بندها نیز تجدید بنا و ترمیم گردیده اند. در همین سال به هنگام تعمیر و نوسازی مسجد کف تراس و رواقها را آجرفرش کرده و کف ایوان راپایین خیس از سطح رواقها در لحاظ گرفته اند.
محراب مسجد تاریخانه طاق نمایی عمیق با قوسی مازه دار و پلان و مستطیل صورت داراست.
در محراب محل منحصربهفرد ایستادن میباشد که ۵۰ سانتی متر زیر خیس از کف مسجد جای دارد.
طول این محراب ۳۳۵ و پهنا دهانه آن ۱۴۲ سانتی متر میباشد.
در محراب مسجد دامغان از به عبارتی مصالح ایجاد کرد مسجد استعمال شده و اندودی کاهگلی داراست و احتمالا اندودی گچی داشته میباشد.
لازم به ذکر میباشد که محراب در اواسط دیوار رو به قبله (اواسط دیوار دهانه وسط) قرار نگرفته و این به خیال قرار به دست آوردن منبر در سمت راست آن بوده میباشد و درحالتی که محراب در میانه قرار می گرفت، منبر در کنار جرز ردیف واقع میشد و در هنگام سخنرانی از لحاظ جمعی از شنوندگان نهفته میماند.
ستونهای مسجد دامغان طاقهای ضربی وسیعی دارااست که برابر با نماها میباشد و در آحاد ارتفاع از طرف خارج یعنی از طرف صحن مسجد گشوده میباشد و مانند ایوانهای حقیقی بناهای مجال ساسانیان میباشد.
اینشیوه ساختمان مسجد تاریخانه به کلی شماره تلفن مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد معماری اهل ایران میباشد، طاقهای آن طاق رومی وجود ندارد و حتی از طاقهای منکسر هم وجود ندارد که آن ها را طاق اهل ایران می نامند و ایجاد کرد آن در کشور ایران و فضا کشور ایران از فرصت بنی عباس به آنگاه معمول گردیده است.
این سازه نیز مانند بناهای ساسانی سوای پی میباشد و دیوارها و ستونها بر روی یک لایه خشت که از قطر شغل گذارده، تشکیل شده اند.