مَسْجد جای عبادت آفریدگار و تلاوت نماز که ممکن است مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد ساختمانی محدود یا این که زمین بدون سقف و دیوار باشد. مسجد قبا نخستین مسجدی است که در اسلام ساخته شد.
در شریعت اسلامی، مسجد آداب و احکامی ویژه دارد. از مسجد غالباً برای عبادت جمعی و کار‌های دینی گروهی استعمال میگردد و مهمترین عبادتی که در آن به جا میاورند، نماز جماعت میباشد.
مسجد خلال کاربرد عبادی، کارکردهای اجتماعی، سیاسی، آموزشی و قضایی برای مسلمانها داشته که بعضی از این کارکردها تا به امروز باقی مانده میباشد. مساجد در کشور ایران، نقش مهمی در موفقیت انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ش اعمال کردند.
فهرست
۱ مضمون‌‌شناسی
۲ مسجد در قرآن
۳ پیشینه مسجد در اسلام
۴ احکام و آداب مسجد
۵ مداقه و فضیلت مسجد
۶ معماری
۶.۱ منبر
۶.۲ محراب
۶.۳ مناره
۶.۴ مقصوره
۷ کارکردها
۷.۱ کارکرد آموزشی
۷.۲ کارکرد اجتماعی
۸ نقش مسجد در انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی ایران و دفاع مقدس
۹ جستارهای متعلق
۱۰ پانویس
۱۱ منابع
مضمون‌‌شناسی
«مسجَد» در گویش عربی به معنای آدرس مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد نهادن پیشانی بر زمین و به خاک افتادن به نشان کمال فروتنی هست و مسجِد به معنای جایی میباشد که در آنجا سجده می‌نمایند.[۱] برخی معتقدند واژه مسجد از واژه و کلمه‌ای غیر عربی «msgď» به معنای محل عبادت دریافت شد‌ه‌هست که در متن ها گویش آرامی مرتبط با قرن پنجم قبل از میلاد مسیح وجود دارااست.[۲] در عصر قبل از اسلام این واژه برای اشاره به هر مکان و معبدی بوده که در آن خدا را عبادت می‌کرده‌اند.[۳] برخی معتقدند واژه «مساجد» در آیه چهلم سوره حج در همین مضمون به کار رفته می باشد.[۴]
دهخدا با استناد به منابع قدیمی و بیان مثال‌های بسیار از آنها نوشته می باشد که کلمه عربی مسجد، اساسا، به طور کلمه «مَزگِت» از زبان آرامی وارد عربی و فارسی گردیده است.[۵] وی به گزارش این منابع آورده است که حروف «ز»، «گ» و «ت» در عربی به «س»، «ج» و «د» عوض شده و مسجد در عربی یعنی مکان سجده کردن. به نقل این منابع، مزگت به معنای نمازخانه، خانۀ خداوند، «منزل‌ای که برای پرستش خداوند بسازند و هرکس خواست در آن عبادت نماید» و نظائر آن می‌آمده میباشد.[۶]
مسجد در اصطلاح رایج فعلی به معنای عبادتگاه خاص مسلمانها و محل نماز قرائت آنهاست. گفته‌اند از آن رو که مسلمانها در نماز، سجده می‌نمایند و سجده غایت خضوع و خشوع در عبادت میباشد، این جای را مسجد به معنای مکان سجده نامیده‌اند. مسجد، به حیث فقهی احکامی ویژه دارد و به نظر دنیوی ممکن میباشد عبارت از یک ساختمان محدود میان دیوارها یا این که یک زمین سوای سقف و دیوار باشد.[مستلزم منبع]
«مسجد جامع» نیز به معنای مسجد به شغل می‌رود اما غالبا منظور از این کلمه مسجدهای گران قدر یا این که مساجدی در شهرها است که نماز آدینه در آن اقامه میشود.[۷]
مسجد در قرآن
واژه مسجد بیست و هشت توشه به صورت رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد عده و مفرد در قرآن به شغل رفته است که در برخی از آن ها از اهمیت مسجد و حفظ آن سخن رفته می باشد؛ مثلا: «إِنَّما یعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّكاةَ وَ لَمْ یخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسی أُولئِكَ أَنْ یكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِین (ترجمه: مساجد را فقط كسی آباد میكند كه به آفریدگار و روز قیامت ایمان آورد و نماز را برپا داراست و زكات بدهد و از كسی جز پروردگار نترسد- آرزو‌هست آن ها هدایت یابند.)[ توبه–۱۸]
مالکیت مسجد در قرآن به خداوند منسوب شده است.(جن/۱۸) از امام راست گو(ع) از انگیزه احترام مساجد پرسیدند، آن حضرت در جواب گفتند: «چون مساجد منزل‌های خداوند در زمین‌اند».[۸]
در آیه ۱۲۵ سوره بقره، به مسجد مکه که به عبارتی مسجدالحرام میباشد، تحت عنوان مکانی برای عمل‌های آیینی و نیز محل گرد هم وارد شدن اشاره شد‌ه‌است [۹] و در آیه ۹۶ سوره آل عمران این مسجد تحت عنوان نخستین منزل‌ای که برای عبادت عموم برپا گردیده، ذکر شده میباشد.[۱۰]
پیشینه مسجد در اسلام
عبدالحسین زرین‌کوب:
«که خاطرنشان کرد در اسلام، آیین را با هنر سازش وجود ندارد؟ برعکس، این هردو یکدیگر را در آغوش میکشند و آن هم در مسجد.»[۱۱]
بنابر تعالیم پیامبر اکرم(ص)، عبادت پروردگار و نماز، به مکانی خاص نیاز ندارد و در هر جایی از زمین می‌اقتدار معبود را عبادت کرد و نماز گزارد؛ چنان که در حدیثی از آن حضرت نقل گردیده است: «جُعِلَت لِی كُلَّ أرضٍ طَیبَةٍ مَسجِداً وَ طَهوراً (همه زمین برای اینجانب پاک و مسجد قرار داده گردیده است.»[۱۲]) بدین رو، مسلمانان قبل از هجرت، جایی خاص برای نماز گزاردن نداشتند و هر جا که قابلیت و امکان آن آماده بود نماز می‌خواندند و پیامبر(ص) یار عده ای انگشت‌شمار مانند امام علی (ع) نماز را به طور شماره تلفن مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد مخفیانه ادا می‌کرد.[۱۳] بنابر گزارش‌هایی در منابع تاریخ اسلام، آن حضرت بعد از علنی شدن دعوت، گاهی کنار کعبه نماز می‌گزارد.[۱۴]
مَسْجد جای عبادت آفریدگار و تلاوت نماز که ممکن است مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد ساختمانی محدود یا این که زمین بدون سقف و دیوار باشد. مسجد قبا نخستین مسجدی است که در اسلام ساخته شد.
در شریعت اسلامی، مسجد آداب و احکامی ویژه دارد. از مسجد غالباً برای عبادت جمعی و کار‌های دینی گروهی استعمال میگردد و مهمترین عبادتی که در آن به جا میاورند، نماز جماعت میباشد.
مسجد خلال کاربرد عبادی، کارکردهای اجتماعی، سیاسی، آموزشی و قضایی برای مسلمانها داشته که بعضی از این کارکردها تا به امروز باقی مانده میباشد. مساجد در کشور ایران، نقش مهمی در موفقیت انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ش اعمال کردند.
فهرست
۱ مضمون‌‌شناسی
۲ مسجد در قرآن
۳ پیشینه مسجد در اسلام
۴ احکام و آداب مسجد
۵ مداقه و فضیلت مسجد
۶ معماری
۶.۱ منبر
۶.۲ محراب
۶.۳ مناره
۶.۴ مقصوره
۷ کارکردها
۷.۱ کارکرد آموزشی
۷.۲ کارکرد اجتماعی
۸ نقش مسجد در انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی ایران و دفاع مقدس
۹ جستارهای متعلق
۱۰ پانویس
۱۱ منابع
مضمون‌‌شناسی
«مسجَد» در گویش عربی به معنای آدرس مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد نهادن پیشانی بر زمین و به خاک افتادن به نشان کمال فروتنی هست و مسجِد به معنای جایی میباشد که در آنجا سجده می‌نمایند.[۱] برخی معتقدند واژه مسجد از واژه و کلمه‌ای غیر عربی «msgď» به معنای محل عبادت دریافت شد‌ه‌هست که در متن ها گویش آرامی مرتبط با قرن پنجم قبل از میلاد مسیح وجود دارااست.[۲] در عصر قبل از اسلام این واژه برای اشاره به هر مکان و معبدی بوده که در آن خدا را عبادت می‌کرده‌اند.[۳] برخی معتقدند واژه «مساجد» در آیه چهلم سوره حج در همین مضمون به کار رفته می باشد.[۴]
دهخدا با استناد به منابع قدیمی و بیان مثال‌های بسیار از آنها نوشته می باشد که کلمه عربی مسجد، اساسا، به طور کلمه «مَزگِت» از زبان آرامی وارد عربی و فارسی گردیده است.[۵] وی به گزارش این منابع آورده است که حروف «ز»، «گ» و «ت» در عربی به «س»، «ج» و «د» عوض شده و مسجد در عربی یعنی مکان سجده کردن. به نقل این منابع، مزگت به معنای نمازخانه، خانۀ خداوند، «منزل‌ای که برای پرستش خداوند بسازند و هرکس خواست در آن عبادت نماید» و نظائر آن می‌آمده میباشد.[۶]
مسجد در اصطلاح رایج فعلی به معنای عبادتگاه خاص مسلمانها و محل نماز قرائت آنهاست. گفته‌اند از آن رو که مسلمانها در نماز، سجده می‌نمایند و سجده غایت خضوع و خشوع در عبادت میباشد، این جای را مسجد به معنای مکان سجده نامیده‌اند. مسجد، به حیث فقهی احکامی ویژه دارد و به نظر دنیوی ممکن میباشد عبارت از یک ساختمان محدود میان دیوارها یا این که یک زمین سوای سقف و دیوار باشد.[مستلزم منبع]
«مسجد جامع» نیز به معنای مسجد به شغل می‌رود اما غالبا منظور از این کلمه مسجدهای گران قدر یا این که مساجدی در شهرها است که نماز آدینه در آن اقامه میشود.[۷]
مسجد در قرآن
واژه مسجد بیست و هشت توشه به صورت رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد عده و مفرد در قرآن به شغل رفته است که در برخی از آن ها از اهمیت مسجد و حفظ آن سخن رفته می باشد؛ مثلا: «إِنَّما یعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّكاةَ وَ لَمْ یخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسی أُولئِكَ أَنْ یكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِین (ترجمه: مساجد را فقط كسی آباد میكند كه به آفریدگار و روز قیامت ایمان آورد و نماز را برپا داراست و زكات بدهد و از كسی جز پروردگار نترسد- آرزو‌هست آن ها هدایت یابند.)[ توبه–۱۸]
مالکیت مسجد در قرآن به خداوند منسوب شده است.(جن/۱۸) از امام راست گو(ع) از انگیزه احترام مساجد پرسیدند، آن حضرت در جواب گفتند: «چون مساجد منزل‌های خداوند در زمین‌اند».[۸]
در آیه ۱۲۵ سوره بقره، به مسجد مکه که به عبارتی مسجدالحرام میباشد، تحت عنوان مکانی برای عمل‌های آیینی و نیز محل گرد هم وارد شدن اشاره شد‌ه‌است [۹] و در آیه ۹۶ سوره آل عمران این مسجد تحت عنوان نخستین منزل‌ای که برای عبادت عموم برپا گردیده، ذکر شده میباشد.[۱۰]
پیشینه مسجد در اسلام
عبدالحسین زرین‌کوب:
«که خاطرنشان کرد در اسلام، آیین را با هنر سازش وجود ندارد؟ برعکس، این هردو یکدیگر را در آغوش میکشند و آن هم در مسجد.»[۱۱]
بنابر تعالیم پیامبر اکرم(ص)، عبادت پروردگار و نماز، به مکانی خاص نیاز ندارد و در هر جایی از زمین می‌اقتدار معبود را عبادت کرد و نماز گزارد؛ چنان که در حدیثی از آن حضرت نقل گردیده است: «جُعِلَت لِی كُلَّ أرضٍ طَیبَةٍ مَسجِداً وَ طَهوراً (همه زمین برای اینجانب پاک و مسجد قرار داده گردیده است.»[۱۲]) بدین رو، مسلمانان قبل از هجرت، جایی خاص برای نماز گزاردن نداشتند و هر جا که قابلیت و امکان آن آماده بود نماز می‌خواندند و پیامبر(ص) یار عده ای انگشت‌شمار مانند امام علی (ع) نماز را به طور شماره تلفن مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد مخفیانه ادا می‌کرد.[۱۳] بنابر گزارش‌هایی در منابع تاریخ اسلام، آن حضرت بعد از علنی شدن دعوت، گاهی کنار کعبه نماز می‌گزارد.[۱۴]
امامزاده سید کمال الدین سین