تاریخچه بازار و پیشینه ی معماری اهل ایران بازار مسجد غدیر بلوار معلم مشهد و پیشینه ی سکونتگاه هایی که اقتصاد آنان بر ساخت صنعت های دستی و بازرگانی متکی بوده به حدود ده هزار سال پیش می رسد. بر طبق یک کدام از نظارت های کهن، یک کدام از سکونت گاههایی که اقتصاد آن بر کشت غلات و دامداری متکی بود و به سیرتکامل ایی از مرحله یکجا نشینی به شهر نشینی رسیده بود، سکونتگاهی در اطراف کرمانشاه بود که پیشینه آن به ۹۰۰۰ سال پیش میرسد.
مثال های زیادی از سکونتگاه هایی که اقتصادشان متکی بر ساخت صنعت های دستی بود در نقاط مختلف کشورایران یافت گردیده است. بر پایه ی اطلاعات دردسترس در منابع تاریخی از اوایل قرن اولیه هجری به آنگاه در بخش اعظمی از شهرهای تازه و کمابیش بازارهای سابق همگی در شهرهای سابق وجود داشت.
از عصر ی مسجد غدیر فلاحی مشهد سلجوقیان به آنگاه شاهد شکوفایی بازار اهل ایران در فضاهای شهری می شویم و در عصر صفویه به جهت برقراری امنیت بی نقص و گسترش ارتباط ها فرنگی و بسط مبادلات تجاری، رونق بازار کهن به نقطع ی عطف خویش می رسد.
بازار سابق اهل ایران در عصر صفویه
امنیت ساخت گردیده در عصر صفویه و توسعه و گسترش ارتباط ها فرنگی کشورایران موجب توسعه و گسترش ارتباط ها بازرگانی فرنگی و در سود رونق ساخت گونه های محصول ها شد. ترویج خرید و فروش داخلی و فرنگی سبب به پرورش شهرنشینی و پیشرفت شهرها شدند. درین زمان بازار اهل ایران در شهرهای بلندمرتبه مانند اصفهان،تبریز، شیراز، مشهد، قزوین به شدت مسجد بابا غدیر مشهد توسعه و گسترش یافتند.
همینطور راسته های جدیدی در کنار راسته های سابق ساخته شد و تعداد کاروانسرا در کنار هرکدام از بازارها برپا شوید. پادشاه عباس اولیه در سال 1011 ه.ش، فرمان تشکیل داد میدان امام(نقش دنیا) اصفهان و مسجد کاملی را در جناح جنوبی آن بخشید. آنگاه چندین راسته بازار و یکسری کاروانسرا در جناح شمالی و پیرامون میدان ساخته شد.
تبریز بعداز اصفهان مهمترین شهر میهن در زمان صفویه محسوب می شد. طبق مدارک تاریخی در سال 1050 ه.ش، شمار کاروانسراها و خانها حدود دویست و هفتاد باب گفته شده میباشد.
بازار دیرین اهل ایران در عصر زندیه
بعد از صفویه تا حدود قرن 11 ه.ش، اقدامات مهمی در موضوع بسط فضاهای شهری و بازار در کشورایران شکل نگرفت. در عصر حکومت کریم و مهربان خان زند، فعالیتهای مسجد بابا قدرت مشهد عمرانی مهمی در شیراز اعمال شد. دراین زمان به دستور او، بازار نماینده قانونی و چندین کاروانسرا در شیراز ساخته شد که فعلا این بازار سابق جزء بناهای تاریخی و با ارزش آن زمان به شمار میایند.