مسجد، نام جای و در لغت به معنای مکان سجده و عبادت است[1] و در اصطلاح، به مکانی گفته می گردد که مقام عبادت و خشوع میباشد. هر تعدادی کلمه و واژه مسجد درباره‌ی چهار دیواری خاصی به کار می‌رود که برای عبادت ایجاد شده است، ولی در اسلام تمامی زمین، پاک و پاکیزه میباشد و قادر است سجده‌گاه و مسجد مؤمن قرار گیرد.
نبی اکرم(ص) در حدیثی بعد از ذکر فضیلت مسجد الحرام و مسجد الأقصی، به ابوذر فرمود: «حیثما ادرکتک الصلاة فصلِّ و الأرض لک مسجد؛[2] هر جا وقت نماز رسید، به عبارتی جا نماز بخوان که سرتاسر زمین برای تو مسجد میباشد».
واژه مسجد، با صیغه‌های گوناگون 29 توشه در قرآن به کار رفته و در بیشتر مورد ها، منظور مسجد الحرام میباشد که تحت عنوان اول مسجد روی زمین شناخته و برای عبادت عموم ایجاد شده است:
) إِنّ أَوّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلّذی بِبَکّةَ مُتوشهَکًا وَ هُدًى لِلْعالَمینَ(؛[3]
«اول منزل‌ای که برای عموم قرار داده شد‌ه‌است، منزل‌ای هست در مکه که مایه برکت و هدایت برای جهانیان می باشد».
مهمترین نقش مسجد، مرکزیت بخشیدن به عبادت مسلمانان هست. مسجد محیطی، می باشد که آدم پلشت نباید وارد آن گردد و دور و اطراف و زمین آن بایستی از هر سیرتکامل زشتی محفوظ باشد.
مسجد ضمن مرکزیت برای عبادت، محلی برای آرم دادن اتحاد و هماهنگی امّت و تمسّک جمعی به «حبل الله» چهت نیل به هدف ها الهی و انسانی، مرکزی برای حکومت و آنگاه، مکانی برای آموختن و تعلّم بود.
در این نوشته، سعی بر این است که علاوه بر شناخت بیشتر با مقام و آداب مسجد، وظایف شخص در ازای مسجد و نقش سازنده آن را در معاش تبیین کنیم و گامی برای رونق بیشتر مساجد برداریم. ان‌شاء الله
الف) رده مسجد
مسجد در فرهنگ وتمدن اهل بیت(ع) مهمان‌منزل پروردگار در زمین، مقام نزول خیرات و برکات آسمانی، منزل درایت و عبادت، عشق و محبت، صفا و صمیمیت، ایثار و عفووبخشش، تجلی‌گاه فردوس در زمین و تفریح‌گاه موحّدان می باشد.[4]
پیامبر اکرم(ص)، در اولین گام برای تشکیل حکومت اسلامی، مسجد النبی را در مدینه اساس‌گذاری کرد که اولیه مقر علمی، سیاسی، اجتماعی و حکومتی اسلام به شمار آمد و تحت عنوان مرکز یادگرفتن معارف اسلامی و آدم سازی و راءس حکومت و سیاست‌گذاری شناخته شد.
1. منزل معبود
آفریدگار متعال میفرماید:
)وَ أَنّ الْمَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللّهِ أَحَدًا([5]؛
«مساجد برای خداست. پس احدی را جز وی نخوانید»؛ یعنی تمامی چیز در مساجد برای خداست و مسجد مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد می بایست مکان تبلیغ قیمت‌های الهی باشد.
پیامبر پروردگار(ص) فرمود: «در تورات درج شد‌ه‌است که: منزل‌های اینجانب روی زمین، مساجد هستند. آفرین به هر کس خویش را در منزل‌اش پاکیزه نماید و آن گاه برای دیدارم به منزل‌ام بیاید. مطلع باشید بر صاحبخانه است که میهمان را گرامی دارد؛ آنان که در ظلمت‌های شب به مساجد می روند، بشارت باد بر آن ها به نور براق در روز قیامت».[6]
امام صادق(ع) فرمود: «بر شما باد به رفتن به مساجد؛ چون مساجد، منزل‌های خدا در روی زمین میباشند. کسی که پاکیزه وارد آنها گردد، آفریدگار او‌را از گناهانش منزه می‌نماید و او را در زمره زائران خودش می‌نویسد. پس در مساجد بسیار نماز و دعا بخوانید.[7]
در حدیث قدسی آمده هست: «مساجد منزل‌های اینجانب در زمین میباشند. مساجد برای اهل اسمان نورافشانی می‌نمایند؛ همانطور که ستارگان برای اهل زمین می‌درخشند».[8]
2. منزل پرهیزکاران
رسول خداوند(ص) فرمود: «المَسجِد بَیتُ کُلِّ تَقیٍ؛[9]
«مسجد، منزل هر پرهیزکار هست».
در حدیث دیگر فرمود:
«مساجد، منزل پرهیزکاران میباشد و کسی که مسجد منزل‌اش باشد، آفریدگار آسایش، متانت و عبور از صراط را برای وی ضمانت می‌نماید».[10]
3. منزل مؤمن
از فرستاده اکرم(ص) نقل گردیده‌است که فرمود: «المَسجِدُ بَیتُ کُلِّ مُؤمِنٍ؛[11] مسجد، منزل هر مؤمن است».
4. مقام پیامبران
نبی گرامی(ص) فرمود: «المَساجِدُ مَجالسُ الأنبیاءِ؛[12] مساجد، منزلت پیامبران است».
5. برگزیدگان جای
رسول خدا(ص) فرمود: «خَیرُ البِقاعِ المَسجِدُ وَ شَرُّ البِقاعِ الأسواقُ؛[13] شایسته ترین جای ها مسجد میباشد و بدترین آنها بازار میباشد».
6. محبوب‌ترین جای
امام علی(ع) فرمود: «هر کس بخواهد به مسجد وارد گردد، مودب و ادب وارد شود؛ زیرا مساجد، منزل‌های پروردگار و دوست داستنی‌ترین زمین‌ها نزد خداست و دوستداشتنی‌ترین شخص پیش آفریدگار، کسی است که نخستین از کلیه وارد مسجد و بعداز تمامی، از آن بیرون گردد».[14]
نبی اکرم(ص) فرمود: «نشستن در مسجد برای اینجانب عالی از نشستن در بهشت است؛ چون در پردیس خشنودی خودم فراهم می‌شود و در مسجد خشنودی پروردگار به دست می آید».[15]
و در ذکر دیگری فرمود: «أَحبُّ البِلاد اِلَی اللهِ مَساجِدُها وَ أبغَضُ البِلادِ إِلَی اللهِ اَسواقُها؛[16] دوست داستنی‌ترین جا پیش معبود مساجد، و مبغوض‌ترین زمین پیش خدا بازارها می باشند».
7. ساختن مسجد
ازآنجاکه مساجد در اسلام مقام بسیار مهمی دارا هستند، بر ساختن و تعمیر مسجد آدرس مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد تأکید متعددی گردیده است. نبی اکرم(ص) فرمود: «مَن بَنی مَسجِداً وَلَو مَفحَصَ قَطاةٍ بَنَی اللهُ لَهُ بَیتاً فی الجَنَّةِ؛[17] هر کس مسجد بسازد، در صورتی چه به اندازه خوابگاه مرغ سنگ‌خواره‌ای باشد، معبود برای وی در فردوس منزل‌ای می‌سازد».
اما هنگامی ساختن مسجد گران بها است و این تمامی اجر دارااست که هدف از تشکیل داد آن، اعلای کلمه و واژه توحید و تبلیغ تمدن اسلام ناب و مدرسه پیامبران و امامان معصوم(ع) باشد؛ البته در حالتی که هدف غیر الهی و شیطانی باشد، خیر فقط قیمت و ثوابی ندارد، بلکه سازنده آن مؤاخذه خواهد شد. از این رو، پروردگار از اولین بانی مسجد در اسلام که مسجد قبا را ایجاد کرد، به این شکل خاطر می‌نماید:
)لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التّقْوى مِنْ أَوّلِ یَوْمٍ أَحَقّ أَنْ تَقُومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبّونَ أَنْ یَتَطَهّرُوا وَ اللّهُ یُحِبّ الْمُطّهِّرینَ(؛[18]
«مسجدی که از روز آغاز بر پایه ی زهدو تقوا سازه گردیده، سزاوارتر هست که در آن به نماز قیام کنی؛ زیرا در این مسجد عده ای میباشند که دوست دارند پاک و منزه شوند و خداوند پاکیزگان را دوست دارد».
اما آفریدگار به اشخاصی که با هدف های دیگر مسجد ساختند، خیر تنها ثوابی نمی‌دهد، بلکه با آنها به شدّت برخورد می‌نماید و آنان را منافق به شمار میاورد:
)وَ الّذینَ اتّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرارًا وَ کُفْرًا وَ تَفْریقًا بَیْنَ الْمُؤْمِنینَ وَ إِرْصادًا لِمَنْ حارَبَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَیَحْلِفُنّ إِنْ أَرَدْنا إِلاّ الْحُسْنى وَ اللّهُ یَشْهَدُ إِنّهُمْ لَکاذِبُونَ( [19]؛
«منافقان افرادی‌اند که مسجدی ساختند به خواسته ضرر رساندن به نبی و مؤمنان و تقویت شرک و تشکیل داد تفرقه دربین مؤمنان و کمین‌گاه برای اشخاصی که باایمان و پیامبرش نزاع کرده بودند، و آنان پیمان خاطر می‌نمایند که نظری جز خیر نداشته‌ایم امّا خدا مدرک می دهد که لاف میگویند».
بعد خداوند اضافه می‌نماید:
) لا تَقُمْ فیهِ أبداً(؛
«هیچ وقت در آن مسجد نماز اقامه مکن یا این که هیچ گاه در آن مسجد نایست».
از این آیه ها بر میاید که «مسجدسازی» بایستی مطابق تقوای الهی نهاد‌گذاری خواهد شد و مقصود این باشد که آفریدگار در آنجا عبادت و گرانقدر داشته خواهد شد و محل اجتماع کسانی باشد که عشق دارند به سوی خداوند جنبش نمایند و خویش را پاک و پاکیزه سازند و خودسازی نمایند و هدف ها الهی را در آنجا به ایفا درآورند. و مسجد بایستی مرکزی برای اجتماع و اتحاد مسلمان ها باشد و عایدی اسلام و مسلمین در آن مورد توجه قرار گیرد، خیر اینکه محلّ باند‌بازی و تفرقه و ضرر رساندن به مسلمان‌ها و موجب بدبینی به آفریدگار باشد و در آن کفر و الحاد و شرک تقویت شود.
در آیه دیگر، قرآن صریحاً می فرماید:
)ما کانَ لِلْمُشْرِکینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللّهِ فرمانرواِدینَ عَلى أَنْفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ أُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمتاعُهُمْ وَ فِی النّارِ هُمْ خالِدُونَ([20]؛
«مشرکان را نرسد که مساجد پروردگار را آباد نمایند، با آنکه خویش شاهد شرک خویشتن‌اند؛ چه اینکه ایفا آن ها بی‌اجز و فسخ میباشد و خویش در دوزخ وجهنم جاودان‌اند».
بعد از آن میفرماید: )إِنّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ اْلآخِرِ وَ أَقامَ الصّلاةَ وَ آتَى الزّکاةَ وَ لَمْ یَخْشَ إِلاّ اللّهَ فَعَسى أُولئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَآئینَ[21](؛
«مسجدهای معبود را تنها کسی آباد می‌نماید که به معبود و روز جزا ایمان دارااست، نماز به پا نماید، زکات دهد و جز از معبود نترسد. باشد که آنان از هدایت یافتگان باشند».
گروهی از مفسران معتقدند که منظور، عمران ظاهری وجود ندارد بلکه این کلمه بر عمران معنوی نیز دلالت دارااست که به عبارتی آباد نگاه‌داشتن مساجد و حضور در آن ها برای ادای نماز و شغل های سودمند است؛ چنان که میبدی در تفسیرش گفته میباشد: «عمارت مسجد، وارد شدن و نشستن در آن میباشد و به قولی، بالا بردن بنای مسجد و پسندیده کردن آن و به قولی عمارت مسجد، عبادت کردن، نماز خواندن و طواف در آن است».[22] آیت الله مکارم شیرازی نیز میفرماید: «آیه مضمون وسیعی دارااست و همگی کارها را در بر می‌گیرد».[23] زمخشری نیز بعد از نقل هر دو لحاظ از نبی اکرم(ص) نقل می‌نماید که آفریدگار فرمود: «إِنَّ بُیوتی فی ألارضِ المَساجِدَ، وَ أنَّ زُوّاری فیها عُمّارُها؛[24] مساجد، منزل‌های اینجانب در زمین می باشند و فی مابین آبادکنندگان مساجد، همانا ملاقات کنندگان اینجانب قرار دارند».
8. آبادی معنوی مساجد
روزی نبی پروردگار(ص) خطاب به ابوذر فرمود: «در تعمیر و آبادانی مساجد تلاش کن که اجر آن از حوزه آفریدگار، پردیس هست».
ابوذر پرسید: مساجد را چه‌گونه آباد کنیم؟
پیامبر(ص) فرمود: «در مساجد با صدای بلند حرف نگویید، صحبت فسخ و حرف خطا نزنید و داد و ستد و خرید و فروش نکنید. ای اباذر! تا در مسجد هستی، تلاش کن یاوه و بیهوده نگویی و در شرایطی‌که این یکسری امر را رعایت نکردی، روز قیامت جز خویشتن را سرزنش و شماتت نکن».[25]
امام درستگو(ع) از فرستاده اکرم(ص) نقل می‌نماید که فرمود: «زیرا خدا گران قدر و بلندمرتبه ببیند که اهل یک آبادی (شهر یا این که روستا) در نافرمانی وی زیاده‌روی کرده‌اند، البته دربین آنها سه بدن مسلمان (حقیقی و واقعی) هست، خطاب فرماید: «ای گناه‌کاران و اشخاصی که از امر‌های اینجانب رمز برتافته‌اید! اگر فی مابین شما مؤمنانی نبودند که با یکدیگر کریم‌اند و با نمازگزاردنشان، زمین و مساجد من‌را آباد می‌گردانند، و در سحرگاهان استغفار می‌نمایند، عذابم را بر شما فرود می‌آوردم».
مرحوم نوری در ذیل حدیث سابق الذکر می‌نویسد: «حدیث در این مضمون صراحت رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد دارد که خواسته از عمران مساجد، دایر نگاه‌داشتن آن ها بوسیله نماز، دعا، خیال و خاطر آفریدگار، تلاوت قرآن و جز اینهاست، خیر تعمیر و ترمیم سقف و دیوار آن».[26]
یک نکته
گاهی آدم نمی‌تواند در مسجد حضور یابد و به دلایلی می بایست فریضه نماز را در منزل بجا آورد. از این رو، در اسلام سفارش گردیده است که اتاقی را برای نماز و رمز و نیاز تخصیص دهد؛ همانطور که امروزه نمازخانه‌هایی را در اداره ها، هواپیماها و .... تخصیص داده‌اند. امام راستگو(ع) در طومار‌ای به فردی به اسم مسمع نوشت: «دوست دارم که یک کدام از اتاق‌های رده را مسجد قرار دهی».[27] آن حضرت در حدیث دیگری فرمود: «علی(ع) در خانه خویش اتاقی را که خیر خرد بود و خیر تعالی، منحصر نمازش قرار داده بود».[28]
اما پر‌نور است که‌این فرمان نباید موجب شود که بشر حضور کمتری در مساجد پیدا نماید. از این‌رو، بر حضور در مساجد همگانی، به خصوص مساجدی که خصوصیت خاص دارا‌هستند، بسیار تأکید و اجر‌های متعددی برای نماز قرائت در در آنها آورده شده است.
9. آثار رفتن به مسجد
امام صادق(ع) فرمود: «اینجانب مَشی إلی المَسجِدِ، لَم یَضَع رِجلَهُ عَلی رَطبٍ وَلا یابِسٍ إلاّ سَبّحَت لَهُ الارضُ إلی الأرضینَ السابِعةَ؛[29] هر کس به طرف مسجد گام بردارد، پایش را بر خیس و خشکی نمی‌گذارد، جز آنکه زمین تا طبقه هفتمش برای وی تسبیح می‌گوید».
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «بشارت باد بر کسانی که در تاریکی شب به طرف مساجد می‌روند به نوری که در روز قیامت برای آنان پیدا می شود».[30]
در ذکر دیگری فرمود: «هر که برای کمپانی در نماز جماعت به مسجدی رود، برای هر قدمی که بر میدارد، هفتاد هزار حسنه برایش نوشته خواهد شد و به به عبارتی اندازه درجاتش بالا رود و در صورتیکه در آن موقتا بمیرد، معبود هفتاد هزار فرشته بگمارد که در قبرش به دیدار وی فرایند و انیس تنهایی وی باشند و تاهنگامیکه برانگیخته گردد، برایش آمرزش بخواهند».[31]
10. حضور در مسجد
نبی اکرم(ص) به ابوذر فرمود: «ای اباذر! مادامی که تو در مسجد هستی، خدا در مقابل هر نفسی که می کشی، یک رتبه در بهشت به تو عطا می‌نماید و ملائکه بر تو سلام می‌فرستند و برای تو برای هر نفس در مسجد، ده حسنه می‌نویسند و ده گناه از تو منزه می‌نمایند».[32]
و در حدیث دیگری فرمود: در مسجد به انتظار نماز نشستن، عبادت است، مگر شماره تلفن مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد آنکه حدثی از وی راز زند ». پهنا شد: ای فرستاده پروردگار! حدث چیست؟ فرمود: «غایب بودن کردن».[33]
11. اجر نماز در مسجد
فرستاده اکرم(ص) فرمود: «نماز در مسجد اینجانب (مسجد النبی(ص)) پیش معبود، مساوی ده هزار نماز در مساجد دیگر میباشد، مگر در مسجد الحرام که نماز در آن، معادل صد هزار رکعت هست».[34]
امیرمؤمنان(ع) فرمود: «اجر نماز در بیت‌المقدس، متساوی هزار رکعت نماز میباشد و نماز در مسجد اعظم (جامع)، موازی صد نماز میباشد و نماز در مسجد محله و قوم و قبیله ،اجر 25 رکعت نماز را دارد و در مسجد بازار، دوازده موازی نماز هست و نماز در منزل، به اندازه یک نماز اجر دارد».[35]
حضرت امام خمینی(ره) می فرماید:
«در شرع مقدس اسلام بسیار سفارش گردیده است که نماز را در مسجد بخوانند و عالی از تمامی مسجدها، مسجد الحرام است و آن گاه مسجد رسول اسلام(ص)، آن گاه مسجد کوفه، آنگاه مسجد بیت المقدس، آنگاه مسجد جامع هر شهر و آنگاه مسجد محله و پس از مسجد محله، مسجد بازار هست».
و بعد از آن میفرماید: «زیاد رفتن به مسجد و رفتن به مسجدی که نمازگزار ندارد، مستحب هست و هم محلی مسجد در شرایطی که عذری نداشته باشد، مکروه هست در غیر مسجد نماز بخواند».[36]
12. بی‌توجهی به مسجد
در حدیثی از نبی اکرم(ص) آمده میباشد که فرمود: «لا صَلاةَ لِجارِ المَسجِد إلاّ فی المَسجدِ؛[37] نمازی برای اهل یک محل مسجد وجود ندارد، مگر در مسجد».
در حدیث دیگر فرمود: «کسی که در مسجد ندای نماز را بشنود و بدون انگیزه از آن بیرون خواهد شد، منافق است، مگر اینکه قصد بازگشت داشته باشد».[38]
امام امت(ره) فرموده است: «مستحب میباشد آدم با هر که در مسجد حاضر نمی شود، طعام نخورد و در امور با وی مشورت کردن نکند و اهل یک محل وی نشود و از وی زن نگیرد و به وی زن ندهد».[39]
و از امام درست گو(ع) آورده شده که فرمود: «مساجد از همسایگانش که آن را زیارت نکردند، نزد معبود گلایه کردند. آفریدگار به آنها وحی کرد: به عزت و جلالم عهد و پیمان که نمازشان را نپذیرم و عدل و داد آن ها را میان عموم آشکار نسازم و عفووبخشش اینجانب به آن ها نرسد و در بهشتم در مجاورت خود قرارشان ندهم».[40]
ب) آداب مسجد
1. آداب ورود به مسجد
امیرمؤمنان(ع) فرمود: «هر که بخواهد وارد مسجد خواهد شد، با ادب و متانت وارد گردد؛ چون مساجد، منزل‌های خداوند و دوست داستنی‌ترین محل‌ها پیش پروردگار هستند».[41]
از اهل بیت(ع) بیان شده که فرموده‌اند: «عالی آن است که هنگام ورود به مسجد، شروع با پای راست وارد شوی و هنگام خروج، با پای چپ بیرون شوی».[42]
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «لا تَدخُلِ المَسجِدَ إلاّ بِالطَّهارَة وَ مَن دَخلَ مَسجِداً بِغَیرِ الطَّهارَِةِ فَالمَسجِدُ خَصمُهُ؛[43] وارد مسجد نشو، مگر با پاکی، و هر که فارغ از آن وارد گردد، مسجد معاند وی خواهد بود».
فاطمه زهرا(س) فرمود:
«رسول وقتی که داخل مسجد میشد، اینگونه می‌فرمود: «بِسم اللهِ، اللَّهُم صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَاغفِر ذُنُوبی وَ افتَح أبوابَ رَحمَتِک؛ به اسم خدا، خدایا! بر محمد و آلش سلام بفرست، و گناهانم را ببخش و درهای رحمت خویش را برایم گشوده کن».[44]
2. آداب حضور در مسجد
امام صادق(ع) فرمود: «هر گاه درون مسجد شدی، ثنا و سپاس پروردگار بگو و بر پیامبر صلوات بفرست».[45] فرستاده اکرم(ص) فرمود: «مساجد را گذرگاه قرار ندهید، مگر اینکه دو رکعت در آن نماز بخوانید».[46] امیرمؤمنان(ع) فرمود: «سنت این میباشد که زمانی در مسجد می‌نشینی، رو به قبله باشی».[47] فرستاده معبود(ص) فرمود: «ای اباذر! هر نشستی در مسجد بیهوده است، مگر نماز خواندن یا این که بیان بیان کردن، پی‌دانش بودن و سؤال علمی کردن».[48]
در ذکر دیگری از آن حضرت آمده میباشد: «اِنَّما نُصِبَتِ المَساجِدُ لِلقُرآنِ؛[49] همانا مساجد برای قرآن سازه گذاشته گردیده‌اند».
طبق این ذکر، مساجد مکانی برای آشنایی، شناساندن و آموزش قرآن و حقایق آن و اجرای نرم افزار‌ها و دستورهای آن باید باشد؛ چنان که در عصر فرستاده اکرم(ص) و امامان(ع) اینگونه بود.
براین اساس باید مساجد را عملاً تکریم و احترام آنان‌را نگهداری کنیم و در حد اقتدار از آنها فایده برگیریم و از آنچه در شأن مساجد و منزل‌های پروردگار وجود ندارد، بپرهیزیم.
در حدیثی از امام صادق(ع) آمده میباشد: «إنّما اُمِرْنا بِتَوالاِ المَساجدِ لأنّها بُیوُتُ اللهِ فِی الأرض؛[50] ما مأمور به بزرگداشت مساجد گردیده‌ایم؛ چون مساجد، منزل‌های معبود در روی زمین به شمار میایند».
در مکان دیگر فرمود: هر که مسجد را گرامی و از افکندن آب دهن و بینی در آن غربت نماید، در روز قیامت در حالی به لقای الهی نائل خواهد شد که شادمان میباشد و طومار اعمالش به دست راستش داده می شود».[51]
3. شغل های ناروا در مسجد
امام درستگو(ع) فرمود: «جَنِّبُوا مَساجِدَکُم الشِّراءَ وَالبَیْعَ»؛[52] مساجد خویش را از خریدوفروش به دور نگهدارید».
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «ورود به مسجد برای اشخاص جُنب و حایض، روا وجود ندارد».[53]
در ذکر دیگری فرمود: «صحبت ناروا در مسجد، حسنات را میخورد؛ آن سیرتکامل که چهار پایان علف‌ها را می‌خورند».[54]
و فرمود: «مَن اسمَ فِی المَسجدِ بِغَیرِ عُذرٍ إبتَلاهُ اللهُ بَلاءً لازَوالَ لَهُ؛[55] کسی که بدون بهانه در مسجد بخوابد، پروردگار او را به بلایی گرفتار می‌نماید که از در میان رفتنی وجود ندارد».
امید‌است با سود‌گیری هر چه بیشتر از دستورهای گرانبها مدرسه اهل بیت(ع)، روز آپ تو دیت شاهد پررونق‌خیس شدن مساجد باشیم. ان‌شاء الله
مسجد، نام جای و در لغت به معنای مکان سجده و عبادت است[1] و در اصطلاح، به مکانی گفته می گردد که مقام عبادت و خشوع میباشد. هر تعدادی کلمه و واژه مسجد درباره‌ی چهار دیواری خاصی به کار می‌رود که برای عبادت ایجاد شده است، ولی در اسلام تمامی زمین، پاک و پاکیزه میباشد و قادر است سجده‌گاه و مسجد مؤمن قرار گیرد.
نبی اکرم(ص) در حدیثی بعد از ذکر فضیلت مسجد الحرام و مسجد الأقصی، به ابوذر فرمود: «حیثما ادرکتک الصلاة فصلِّ و الأرض لک مسجد؛[2] هر جا وقت نماز رسید، به عبارتی جا نماز بخوان که سرتاسر زمین برای تو مسجد میباشد».
واژه مسجد، با صیغه‌های گوناگون 29 توشه در قرآن به کار رفته و در بیشتر مورد ها، منظور مسجد الحرام میباشد که تحت عنوان اول مسجد روی زمین شناخته و برای عبادت عموم ایجاد شده است:
) إِنّ أَوّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلّذی بِبَکّةَ مُتوشهَکًا وَ هُدًى لِلْعالَمینَ(؛[3]
«اول منزل‌ای که برای عموم قرار داده شد‌ه‌است، منزل‌ای هست در مکه که مایه برکت و هدایت برای جهانیان می باشد».
مهمترین نقش مسجد، مرکزیت بخشیدن به عبادت مسلمانان هست. مسجد محیطی، می باشد که آدم پلشت نباید وارد آن گردد و دور و اطراف و زمین آن بایستی از هر سیرتکامل زشتی محفوظ باشد.
مسجد ضمن مرکزیت برای عبادت، محلی برای آرم دادن اتحاد و هماهنگی امّت و تمسّک جمعی به «حبل الله» چهت نیل به هدف ها الهی و انسانی، مرکزی برای حکومت و آنگاه، مکانی برای آموختن و تعلّم بود.
در این نوشته، سعی بر این است که علاوه بر شناخت بیشتر با مقام و آداب مسجد، وظایف شخص در ازای مسجد و نقش سازنده آن را در معاش تبیین کنیم و گامی برای رونق بیشتر مساجد برداریم. ان‌شاء الله
الف) رده مسجد
مسجد در فرهنگ وتمدن اهل بیت(ع) مهمان‌منزل پروردگار در زمین، مقام نزول خیرات و برکات آسمانی، منزل درایت و عبادت، عشق و محبت، صفا و صمیمیت، ایثار و عفووبخشش، تجلی‌گاه فردوس در زمین و تفریح‌گاه موحّدان می باشد.[4]
پیامبر اکرم(ص)، در اولین گام برای تشکیل حکومت اسلامی، مسجد النبی را در مدینه اساس‌گذاری کرد که اولیه مقر علمی، سیاسی، اجتماعی و حکومتی اسلام به شمار آمد و تحت عنوان مرکز یادگرفتن معارف اسلامی و آدم سازی و راءس حکومت و سیاست‌گذاری شناخته شد.
1. منزل معبود
آفریدگار متعال میفرماید:
)وَ أَنّ الْمَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللّهِ أَحَدًا([5]؛
«مساجد برای خداست. پس احدی را جز وی نخوانید»؛ یعنی تمامی چیز در مساجد برای خداست و مسجد مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد می بایست مکان تبلیغ قیمت‌های الهی باشد.
پیامبر پروردگار(ص) فرمود: «در تورات درج شد‌ه‌است که: منزل‌های اینجانب روی زمین، مساجد هستند. آفرین به هر کس خویش را در منزل‌اش پاکیزه نماید و آن گاه برای دیدارم به منزل‌ام بیاید. مطلع باشید بر صاحبخانه است که میهمان را گرامی دارد؛ آنان که در ظلمت‌های شب به مساجد می روند، بشارت باد بر آن ها به نور براق در روز قیامت».[6]
امام صادق(ع) فرمود: «بر شما باد به رفتن به مساجد؛ چون مساجد، منزل‌های خدا در روی زمین میباشند. کسی که پاکیزه وارد آنها گردد، آفریدگار او‌را از گناهانش منزه می‌نماید و او را در زمره زائران خودش می‌نویسد. پس در مساجد بسیار نماز و دعا بخوانید.[7]
در حدیث قدسی آمده هست: «مساجد منزل‌های اینجانب در زمین میباشند. مساجد برای اهل اسمان نورافشانی می‌نمایند؛ همانطور که ستارگان برای اهل زمین می‌درخشند».[8]
2. منزل پرهیزکاران
رسول خداوند(ص) فرمود: «المَسجِد بَیتُ کُلِّ تَقیٍ؛[9]
«مسجد، منزل هر پرهیزکار هست».
در حدیث دیگر فرمود:
«مساجد، منزل پرهیزکاران میباشد و کسی که مسجد منزل‌اش باشد، آفریدگار آسایش، متانت و عبور از صراط را برای وی ضمانت می‌نماید».[10]
3. منزل مؤمن
از فرستاده اکرم(ص) نقل گردیده‌است که فرمود: «المَسجِدُ بَیتُ کُلِّ مُؤمِنٍ؛[11] مسجد، منزل هر مؤمن است».
4. مقام پیامبران
نبی گرامی(ص) فرمود: «المَساجِدُ مَجالسُ الأنبیاءِ؛[12] مساجد، منزلت پیامبران است».
5. برگزیدگان جای
رسول خدا(ص) فرمود: «خَیرُ البِقاعِ المَسجِدُ وَ شَرُّ البِقاعِ الأسواقُ؛[13] شایسته ترین جای ها مسجد میباشد و بدترین آنها بازار میباشد».
6. محبوب‌ترین جای
امام علی(ع) فرمود: «هر کس بخواهد به مسجد وارد گردد، مودب و ادب وارد شود؛ زیرا مساجد، منزل‌های پروردگار و دوست داستنی‌ترین زمین‌ها نزد خداست و دوستداشتنی‌ترین شخص پیش آفریدگار، کسی است که نخستین از کلیه وارد مسجد و بعداز تمامی، از آن بیرون گردد».[14]
نبی اکرم(ص) فرمود: «نشستن در مسجد برای اینجانب عالی از نشستن در بهشت است؛ چون در پردیس خشنودی خودم فراهم می‌شود و در مسجد خشنودی پروردگار به دست می آید».[15]
و در ذکر دیگری فرمود: «أَحبُّ البِلاد اِلَی اللهِ مَساجِدُها وَ أبغَضُ البِلادِ إِلَی اللهِ اَسواقُها؛[16] دوست داستنی‌ترین جا پیش معبود مساجد، و مبغوض‌ترین زمین پیش خدا بازارها می باشند».
7. ساختن مسجد
ازآنجاکه مساجد در اسلام مقام بسیار مهمی دارا هستند، بر ساختن و تعمیر مسجد آدرس مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد تأکید متعددی گردیده است. نبی اکرم(ص) فرمود: «مَن بَنی مَسجِداً وَلَو مَفحَصَ قَطاةٍ بَنَی اللهُ لَهُ بَیتاً فی الجَنَّةِ؛[17] هر کس مسجد بسازد، در صورتی چه به اندازه خوابگاه مرغ سنگ‌خواره‌ای باشد، معبود برای وی در فردوس منزل‌ای می‌سازد».
اما هنگامی ساختن مسجد گران بها است و این تمامی اجر دارااست که هدف از تشکیل داد آن، اعلای کلمه و واژه توحید و تبلیغ تمدن اسلام ناب و مدرسه پیامبران و امامان معصوم(ع) باشد؛ البته در حالتی که هدف غیر الهی و شیطانی باشد، خیر فقط قیمت و ثوابی ندارد، بلکه سازنده آن مؤاخذه خواهد شد. از این رو، پروردگار از اولین بانی مسجد در اسلام که مسجد قبا را ایجاد کرد، به این شکل خاطر می‌نماید:
)لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التّقْوى مِنْ أَوّلِ یَوْمٍ أَحَقّ أَنْ تَقُومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبّونَ أَنْ یَتَطَهّرُوا وَ اللّهُ یُحِبّ الْمُطّهِّرینَ(؛[18]
«مسجدی که از روز آغاز بر پایه ی زهدو تقوا سازه گردیده، سزاوارتر هست که در آن به نماز قیام کنی؛ زیرا در این مسجد عده ای میباشند که دوست دارند پاک و منزه شوند و خداوند پاکیزگان را دوست دارد».
اما آفریدگار به اشخاصی که با هدف های دیگر مسجد ساختند، خیر تنها ثوابی نمی‌دهد، بلکه با آنها به شدّت برخورد می‌نماید و آنان را منافق به شمار میاورد:
)وَ الّذینَ اتّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرارًا وَ کُفْرًا وَ تَفْریقًا بَیْنَ الْمُؤْمِنینَ وَ إِرْصادًا لِمَنْ حارَبَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَیَحْلِفُنّ إِنْ أَرَدْنا إِلاّ الْحُسْنى وَ اللّهُ یَشْهَدُ إِنّهُمْ لَکاذِبُونَ( [19]؛
«منافقان افرادی‌اند که مسجدی ساختند به خواسته ضرر رساندن به نبی و مؤمنان و تقویت شرک و تشکیل داد تفرقه دربین مؤمنان و کمین‌گاه برای اشخاصی که باایمان و پیامبرش نزاع کرده بودند، و آنان پیمان خاطر می‌نمایند که نظری جز خیر نداشته‌ایم امّا خدا مدرک می دهد که لاف میگویند».
بعد خداوند اضافه می‌نماید:
) لا تَقُمْ فیهِ أبداً(؛
«هیچ وقت در آن مسجد نماز اقامه مکن یا این که هیچ گاه در آن مسجد نایست».
از این آیه ها بر میاید که «مسجدسازی» بایستی مطابق تقوای الهی نهاد‌گذاری خواهد شد و مقصود این باشد که آفریدگار در آنجا عبادت و گرانقدر داشته خواهد شد و محل اجتماع کسانی باشد که عشق دارند به سوی خداوند جنبش نمایند و خویش را پاک و پاکیزه سازند و خودسازی نمایند و هدف ها الهی را در آنجا به ایفا درآورند. و مسجد بایستی مرکزی برای اجتماع و اتحاد مسلمان ها باشد و عایدی اسلام و مسلمین در آن مورد توجه قرار گیرد، خیر اینکه محلّ باند‌بازی و تفرقه و ضرر رساندن به مسلمان‌ها و موجب بدبینی به آفریدگار باشد و در آن کفر و الحاد و شرک تقویت شود.
در آیه دیگر، قرآن صریحاً می فرماید:
)ما کانَ لِلْمُشْرِکینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللّهِ فرمانرواِدینَ عَلى أَنْفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ أُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمتاعُهُمْ وَ فِی النّارِ هُمْ خالِدُونَ([20]؛
«مشرکان را نرسد که مساجد پروردگار را آباد نمایند، با آنکه خویش شاهد شرک خویشتن‌اند؛ چه اینکه ایفا آن ها بی‌اجز و فسخ میباشد و خویش در دوزخ وجهنم جاودان‌اند».
بعد از آن میفرماید: )إِنّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ اْلآخِرِ وَ أَقامَ الصّلاةَ وَ آتَى الزّکاةَ وَ لَمْ یَخْشَ إِلاّ اللّهَ فَعَسى أُولئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَآئینَ[21](؛
«مسجدهای معبود را تنها کسی آباد می‌نماید که به معبود و روز جزا ایمان دارااست، نماز به پا نماید، زکات دهد و جز از معبود نترسد. باشد که آنان از هدایت یافتگان باشند».
گروهی از مفسران معتقدند که منظور، عمران ظاهری وجود ندارد بلکه این کلمه بر عمران معنوی نیز دلالت دارااست که به عبارتی آباد نگاه‌داشتن مساجد و حضور در آن ها برای ادای نماز و شغل های سودمند است؛ چنان که میبدی در تفسیرش گفته میباشد: «عمارت مسجد، وارد شدن و نشستن در آن میباشد و به قولی، بالا بردن بنای مسجد و پسندیده کردن آن و به قولی عمارت مسجد، عبادت کردن، نماز خواندن و طواف در آن است».[22] آیت الله مکارم شیرازی نیز میفرماید: «آیه مضمون وسیعی دارااست و همگی کارها را در بر می‌گیرد».[23] زمخشری نیز بعد از نقل هر دو لحاظ از نبی اکرم(ص) نقل می‌نماید که آفریدگار فرمود: «إِنَّ بُیوتی فی ألارضِ المَساجِدَ، وَ أنَّ زُوّاری فیها عُمّارُها؛[24] مساجد، منزل‌های اینجانب در زمین می باشند و فی مابین آبادکنندگان مساجد، همانا ملاقات کنندگان اینجانب قرار دارند».
8. آبادی معنوی مساجد
روزی نبی پروردگار(ص) خطاب به ابوذر فرمود: «در تعمیر و آبادانی مساجد تلاش کن که اجر آن از حوزه آفریدگار، پردیس هست».
ابوذر پرسید: مساجد را چه‌گونه آباد کنیم؟
پیامبر(ص) فرمود: «در مساجد با صدای بلند حرف نگویید، صحبت فسخ و حرف خطا نزنید و داد و ستد و خرید و فروش نکنید. ای اباذر! تا در مسجد هستی، تلاش کن یاوه و بیهوده نگویی و در شرایطی‌که این یکسری امر را رعایت نکردی، روز قیامت جز خویشتن را سرزنش و شماتت نکن».[25]
امام درستگو(ع) از فرستاده اکرم(ص) نقل می‌نماید که فرمود: «زیرا خدا گران قدر و بلندمرتبه ببیند که اهل یک آبادی (شهر یا این که روستا) در نافرمانی وی زیاده‌روی کرده‌اند، البته دربین آنها سه بدن مسلمان (حقیقی و واقعی) هست، خطاب فرماید: «ای گناه‌کاران و اشخاصی که از امر‌های اینجانب رمز برتافته‌اید! اگر فی مابین شما مؤمنانی نبودند که با یکدیگر کریم‌اند و با نمازگزاردنشان، زمین و مساجد من‌را آباد می‌گردانند، و در سحرگاهان استغفار می‌نمایند، عذابم را بر شما فرود می‌آوردم».
مرحوم نوری در ذیل حدیث سابق الذکر می‌نویسد: «حدیث در این مضمون صراحت رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد دارد که خواسته از عمران مساجد، دایر نگاه‌داشتن آن ها بوسیله نماز، دعا، خیال و خاطر آفریدگار، تلاوت قرآن و جز اینهاست، خیر تعمیر و ترمیم سقف و دیوار آن».[26]
یک نکته
گاهی آدم نمی‌تواند در مسجد حضور یابد و به دلایلی می بایست فریضه نماز را در منزل بجا آورد. از این رو، در اسلام سفارش گردیده است که اتاقی را برای نماز و رمز و نیاز تخصیص دهد؛ همانطور که امروزه نمازخانه‌هایی را در اداره ها، هواپیماها و .... تخصیص داده‌اند. امام راستگو(ع) در طومار‌ای به فردی به اسم مسمع نوشت: «دوست دارم که یک کدام از اتاق‌های رده را مسجد قرار دهی».[27] آن حضرت در حدیث دیگری فرمود: «علی(ع) در خانه خویش اتاقی را که خیر خرد بود و خیر تعالی، منحصر نمازش قرار داده بود».[28]
اما پر‌نور است که‌این فرمان نباید موجب شود که بشر حضور کمتری در مساجد پیدا نماید. از این‌رو، بر حضور در مساجد همگانی، به خصوص مساجدی که خصوصیت خاص دارا‌هستند، بسیار تأکید و اجر‌های متعددی برای نماز قرائت در در آنها آورده شده است.
9. آثار رفتن به مسجد
امام صادق(ع) فرمود: «اینجانب مَشی إلی المَسجِدِ، لَم یَضَع رِجلَهُ عَلی رَطبٍ وَلا یابِسٍ إلاّ سَبّحَت لَهُ الارضُ إلی الأرضینَ السابِعةَ؛[29] هر کس به طرف مسجد گام بردارد، پایش را بر خیس و خشکی نمی‌گذارد، جز آنکه زمین تا طبقه هفتمش برای وی تسبیح می‌گوید».
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «بشارت باد بر کسانی که در تاریکی شب به طرف مساجد می‌روند به نوری که در روز قیامت برای آنان پیدا می شود».[30]
در ذکر دیگری فرمود: «هر که برای کمپانی در نماز جماعت به مسجدی رود، برای هر قدمی که بر میدارد، هفتاد هزار حسنه برایش نوشته خواهد شد و به به عبارتی اندازه درجاتش بالا رود و در صورتیکه در آن موقتا بمیرد، معبود هفتاد هزار فرشته بگمارد که در قبرش به دیدار وی فرایند و انیس تنهایی وی باشند و تاهنگامیکه برانگیخته گردد، برایش آمرزش بخواهند».[31]
10. حضور در مسجد
نبی اکرم(ص) به ابوذر فرمود: «ای اباذر! مادامی که تو در مسجد هستی، خدا در مقابل هر نفسی که می کشی، یک رتبه در بهشت به تو عطا می‌نماید و ملائکه بر تو سلام می‌فرستند و برای تو برای هر نفس در مسجد، ده حسنه می‌نویسند و ده گناه از تو منزه می‌نمایند».[32]
و در حدیث دیگری فرمود: در مسجد به انتظار نماز نشستن، عبادت است، مگر شماره تلفن مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد آنکه حدثی از وی راز زند ». پهنا شد: ای فرستاده پروردگار! حدث چیست؟ فرمود: «غایب بودن کردن».[33]
11. اجر نماز در مسجد
فرستاده اکرم(ص) فرمود: «نماز در مسجد اینجانب (مسجد النبی(ص)) پیش معبود، مساوی ده هزار نماز در مساجد دیگر میباشد، مگر در مسجد الحرام که نماز در آن، معادل صد هزار رکعت هست».[34]
امیرمؤمنان(ع) فرمود: «اجر نماز در بیت‌المقدس، متساوی هزار رکعت نماز میباشد و نماز در مسجد اعظم (جامع)، موازی صد نماز میباشد و نماز در مسجد محله و قوم و قبیله ،اجر 25 رکعت نماز را دارد و در مسجد بازار، دوازده موازی نماز هست و نماز در منزل، به اندازه یک نماز اجر دارد».[35]
حضرت امام خمینی(ره) می فرماید:
«در شرع مقدس اسلام بسیار سفارش گردیده است که نماز را در مسجد بخوانند و عالی از تمامی مسجدها، مسجد الحرام است و آن گاه مسجد رسول اسلام(ص)، آن گاه مسجد کوفه، آنگاه مسجد بیت المقدس، آنگاه مسجد جامع هر شهر و آنگاه مسجد محله و پس از مسجد محله، مسجد بازار هست».
و بعد از آن میفرماید: «زیاد رفتن به مسجد و رفتن به مسجدی که نمازگزار ندارد، مستحب هست و هم محلی مسجد در شرایطی که عذری نداشته باشد، مکروه هست در غیر مسجد نماز بخواند».[36]
12. بی‌توجهی به مسجد
در حدیثی از نبی اکرم(ص) آمده میباشد که فرمود: «لا صَلاةَ لِجارِ المَسجِد إلاّ فی المَسجدِ؛[37] نمازی برای اهل یک محل مسجد وجود ندارد، مگر در مسجد».
در حدیث دیگر فرمود: «کسی که در مسجد ندای نماز را بشنود و بدون انگیزه از آن بیرون خواهد شد، منافق است، مگر اینکه قصد بازگشت داشته باشد».[38]
امام امت(ره) فرموده است: «مستحب میباشد آدم با هر که در مسجد حاضر نمی شود، طعام نخورد و در امور با وی مشورت کردن نکند و اهل یک محل وی نشود و از وی زن نگیرد و به وی زن ندهد».[39]
و از امام درست گو(ع) آورده شده که فرمود: «مساجد از همسایگانش که آن را زیارت نکردند، نزد معبود گلایه کردند. آفریدگار به آنها وحی کرد: به عزت و جلالم عهد و پیمان که نمازشان را نپذیرم و عدل و داد آن ها را میان عموم آشکار نسازم و عفووبخشش اینجانب به آن ها نرسد و در بهشتم در مجاورت خود قرارشان ندهم».[40]
ب) آداب مسجد
1. آداب ورود به مسجد
امیرمؤمنان(ع) فرمود: «هر که بخواهد وارد مسجد خواهد شد، با ادب و متانت وارد گردد؛ چون مساجد، منزل‌های خداوند و دوست داستنی‌ترین محل‌ها پیش پروردگار هستند».[41]
از اهل بیت(ع) بیان شده که فرموده‌اند: «عالی آن است که هنگام ورود به مسجد، شروع با پای راست وارد شوی و هنگام خروج، با پای چپ بیرون شوی».[42]
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «لا تَدخُلِ المَسجِدَ إلاّ بِالطَّهارَة وَ مَن دَخلَ مَسجِداً بِغَیرِ الطَّهارَِةِ فَالمَسجِدُ خَصمُهُ؛[43] وارد مسجد نشو، مگر با پاکی، و هر که فارغ از آن وارد گردد، مسجد معاند وی خواهد بود».
فاطمه زهرا(س) فرمود:
«رسول وقتی که داخل مسجد میشد، اینگونه می‌فرمود: «بِسم اللهِ، اللَّهُم صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَاغفِر ذُنُوبی وَ افتَح أبوابَ رَحمَتِک؛ به اسم خدا، خدایا! بر محمد و آلش سلام بفرست، و گناهانم را ببخش و درهای رحمت خویش را برایم گشوده کن».[44]
2. آداب حضور در مسجد
امام صادق(ع) فرمود: «هر گاه درون مسجد شدی، ثنا و سپاس پروردگار بگو و بر پیامبر صلوات بفرست».[45] فرستاده اکرم(ص) فرمود: «مساجد را گذرگاه قرار ندهید، مگر اینکه دو رکعت در آن نماز بخوانید».[46] امیرمؤمنان(ع) فرمود: «سنت این میباشد که زمانی در مسجد می‌نشینی، رو به قبله باشی».[47] فرستاده معبود(ص) فرمود: «ای اباذر! هر نشستی در مسجد بیهوده است، مگر نماز خواندن یا این که بیان بیان کردن، پی‌دانش بودن و سؤال علمی کردن».[48]
در ذکر دیگری از آن حضرت آمده میباشد: «اِنَّما نُصِبَتِ المَساجِدُ لِلقُرآنِ؛[49] همانا مساجد برای قرآن سازه گذاشته گردیده‌اند».
طبق این ذکر، مساجد مکانی برای آشنایی، شناساندن و آموزش قرآن و حقایق آن و اجرای نرم افزار‌ها و دستورهای آن باید باشد؛ چنان که در عصر فرستاده اکرم(ص) و امامان(ع) اینگونه بود.
براین اساس باید مساجد را عملاً تکریم و احترام آنان‌را نگهداری کنیم و در حد اقتدار از آنها فایده برگیریم و از آنچه در شأن مساجد و منزل‌های پروردگار وجود ندارد، بپرهیزیم.
در حدیثی از امام صادق(ع) آمده میباشد: «إنّما اُمِرْنا بِتَوالاِ المَساجدِ لأنّها بُیوُتُ اللهِ فِی الأرض؛[50] ما مأمور به بزرگداشت مساجد گردیده‌ایم؛ چون مساجد، منزل‌های معبود در روی زمین به شمار میایند».
در مکان دیگر فرمود: هر که مسجد را گرامی و از افکندن آب دهن و بینی در آن غربت نماید، در روز قیامت در حالی به لقای الهی نائل خواهد شد که شادمان میباشد و طومار اعمالش به دست راستش داده می شود».[51]
3. شغل های ناروا در مسجد
امام درستگو(ع) فرمود: «جَنِّبُوا مَساجِدَکُم الشِّراءَ وَالبَیْعَ»؛[52] مساجد خویش را از خریدوفروش به دور نگهدارید».
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «ورود به مسجد برای اشخاص جُنب و حایض، روا وجود ندارد».[53]
در ذکر دیگری فرمود: «صحبت ناروا در مسجد، حسنات را میخورد؛ آن سیرتکامل که چهار پایان علف‌ها را می‌خورند».[54]
و فرمود: «مَن اسمَ فِی المَسجدِ بِغَیرِ عُذرٍ إبتَلاهُ اللهُ بَلاءً لازَوالَ لَهُ؛[55] کسی که بدون بهانه در مسجد بخوابد، پروردگار او را به بلایی گرفتار می‌نماید که از در میان رفتنی وجود ندارد».
امید‌است با سود‌گیری هر چه بیشتر از دستورهای گرانبها مدرسه اهل بیت(ع)، روز آپ تو دیت شاهد پررونق‌خیس شدن مساجد باشیم. ان‌شاء الله
امامزاده باتقوا و ماجرای نذرنمک